เมื่อเวลา 18.30 น. วันที่ 3 ก.ย.64 ที่กาดสามวัย เทศบาลเมืองแพร่ นายสมหวัง พ่วงบางโพ ผู้ว่าราชการจังหวัดแพร่ พร้อมด้วยนายประภาส สานอูป เกษตรจังหวัดแพร่ และนายวิโรจน์ ท้วมแก้ว ตัวแทนเกษตรกร ร่วมกันแถลงโครงการส่งเสริมอาชีพด้านการเกษตรตามอัตลักษณ์และภูมิปัญญาท้องถิ่น ประจำปีงบประมาณ 2564 ซึ่งจังหวัดแพร่นั้น จะพัฒนา “ส้มโอขาวน้ำผึ้งเมืองลอง” สู่การเป็นไม้ผล “อัตลักษณ์” หรือการรับรองสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ หรือ GI ในประเทศไทย ของจังหวัดแพร่
นายสมหวังฯ ผวจ.แพร่ กล่าวว่า ในปีงบประมาณ 2564 กรมส่งเสริมการเกษตรมุ่งเน้นการพัฒนาการเกษตร เศรษฐกิจและสังคมที่มีอัตลักษณ์เฉพาะถิ่น ซึ่งมีเรื่องราวแหล่งกำเนิดสินค้า ที่ทำให้สินค้ามีความแตกต่างจากสินค้าที่ผลิตจากแหล่งอื่นๆ มีความโดดเด่น มีศักยภาพ และมีคุณค่าทางเศรษฐกิจ สามารถสร้างมูลค่าและนำไปส่งเสริมให้เกษตรกร สามารถพัฒนายกระดับเพื่อเข้าสู่การรับรองมาตรฐานสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ (GI : Geographical Indications) โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อสร้างอาชีพและรายได้จากสินค้าเกษตรตามอัตลักษณ์และภูมิปัญญาท้องถิ่นแก่เกษตรกร/กลุ่มเกษตรกรของจังหวัดแพร่ เพื่อส่งเสริมการเพิ่มมูลค่าสินค้าเกษตรอัตลักษณ์ และภูมิปัญญาท้องถิ่น และพัฒนาช่องทางการตลาด และเพื่อพัฒนาความรู้และเพิ่มศักยภาพกระบวนการทำงานในพื้นที่ และภูมิปัญญาที่เหมาะสมกับพื้นที่ให้มีคุณภาพได้มาตรฐาน
สำหรับลักษณะเฉพาะที่สำคัญของส้มโอขาวน้ำผึ้งเมืองลอง ได้แก่ ลักษณะผล เป็นผลทรงกลม ขนาดผลพอเหมาะ มีน้ำหนัก 1.5 – 2.0 กิโลกรัม ผิวสีเขียวอมเหลือง เปลือกแกะง่าย เปลือกบางถึงหนาปานกลาง เมล็ดน้อย บางผลไม่มีเมล็ด เนื้อกุ้งสีคล้ายน้ำผึ้ง เนื้อกุ้งใหญ่ เนื้อแน่น-กรอบ เนื้อแห้ง ไม่ฉ่ำน้ำ แกะเนื้อออกจากเยื่อหุ้มกลีบได้ง่าย รสชาติ หวานตัดด้วยรสเปรี้ยวนิดๆ และที่สำคัญรสไม่เฝื่อน รสไม่ขม และรสไม่ซ่า
ส้มโอขาวน้ำผึ้งเมืองลองนั้น ปลูกมานานกว่า 40 ปี เป็นผลไม้ที่สร้างรายได้ให้กับชาวบ้านมาอย่างต่อเนื่อง มีพ่อค้ามารับซื้อถึงหน้าสวนเพื่อไปจำหน่าย เนื่องจากผู้บริโภคติดใจในรสชาติ การผลักดันส้มโอเมืองลองไปสู่ผลไม้อัตลักษณ์เมืองแพร่ในครั้งนี้ จะเป็นการช่วยสร้างมูลค่าเพิ่มให้กับผลไม้จังหวัดแพร่ได้อีก 1 ชนิด อันจะทำให้เกษตรกรหันมาสนใจปลูกส้มโอเป็นพืชเศรษฐกิจเสริม เพื่อสร้างรายได้ไว้ในครัวเรือนอีกด้วย
นายประภาส สานอูป เกษตรจังหวัดแพร่กล่าวว่า จังหวัดแพร่ มีพื้นที่ปลูกส้มโอ 1,062 ไร่ ปลูกมากที่อำเภอลอง ส้มโอที่นิยมปลูกกันอย่างแพร่หลาย ได้แก่ พันธุ์ขาวแตงกวา พันธุ์ขาวน้ำผึ้ง และพันธุ์ทองดี โดยจะเริ่มให้ผลผลิตระหว่างเดือนสิงหาคม – ตุลาคมของทุกปี ส่วนใหญ่ส่งขายไปยังภาคตะวันออกเฉียงเหนือ และตลาดภายในจังหวัด ปริมาณผลผลิตออกสู่ตลาด 2,515 ตันต่อปี คิดเป็นมูลค่ากว่า 37 ล้านบาทต่อปี
นายวิโรจน์ ท้วมแก้ว เกษตรกรผู้ปลูกส้มโอ ต.แม่ปาน อ.ลอง จ.แพร่กล่าวว่า ตนเองปลูกส้มโอมาเกือบ 20 ปี ปัจจุบันมีพื้นที่ปลูกประมาณ 5 ไร่ ประมาณ 280 ต้น ซึ่งมีพ่อค้าคนกลางจากหลายจังหวัดทั้งจากภาคกลาง และภาคเหนือ เดินทางมาซื้อส้มโอถึงหน้าสวน มีทั้งแบบซื้อเป็นกิโลกรัม และเหมายกสวน ราคาสูงสุดที่เคยขายได้กิโลกรัมละ 25 บาท ส่วนราคาต่ำสุดกิโลกรัมละ 10 บาท พ่อค้าคนกลางที่มาซื้อที่หน้าสวนก็บอกว่าส้มโอจากอำเภอลอง จังหวัดแพร่นั้น มีรสชาติดีเป็นที่ถูกใจของผู้บริโภค ซึ่งบางครั้งก็ซื้อส้มโอจากแพร่ไปผสมกับส้มโอจังหวัดพิจิตร เพื่อจำหน่ายรวมกัน
เมื่อทางสำนักงานเกษตรจังหวัด สำนักงานเกษตรอำเภอ เข้ามาสนับสนุนให้องค์ความรู้ พาไปดูศึกษาดูงาน มีการอบรม จึงทำให้เข้าใจแนวทางการพัฒนาผลผลิตส้มโอมากยิ่งขึ้น หลังจากที่ได้รับการส่งเสริมทั้งด้านวิชาการ และด้านการสนับสนุนระบบการจ่ายน้ำเลี้ยงต้นส้มโอ ทำให้ผลผลิตดีขึ้น เป็นประโยชน์ที่จะช่วยพัฒนาส้มโอ อ.ลอง จ.แพร่ ได้ดียิ่งขึ้น เมื่อผลผลิตดีขึ้น ก็จะช่วยสร้างรายได้เข้ากลับมาสู่ครัวเรือนได้ดี.
